fbpx

Περὶ τοῦ Κεκαυμένου

Ἐκ τοῦ σχολιασμοῦ ἐν Κεκαυμένῳ τοῦ Ἑρρίκου Ἴψεν, κείμενον-μετάφρασις-σχολιασμός-ἑρμηνεία: Θεοδόσης Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλος, ἐκδόσεις ΘΑΠ, ἐν Ἀνθούσῃ Μεσσηνίας 2023, σελ. 9.

Ἡ τραγῳδία τὸ τοῦ ἥρωος ὄνομα ἐπιγέγραπται. Νορβηγικὴ λέξις Brand κατ᾽ ἔτυμον ἀνάγεται εἰς ἀρχαιοσκανδιναυϊκὸν ὄνομα brandr μετὰ τριπλῆς σημασίας: (α΄) πῦρ/πυρετικός (παράβαλε πυρφόρος/φλόγινοςΓένεσις Γ΄ 24)· (β΄) καύσιμος ὕλη· (γ΄) ῥομφαία. Δειχθήσεται ἐν σχολίοις τὸ δῆλον ἐπιλογῆς ὑπὸ τοῦ ποιητοῦ, ἐπεὶ αἱ τρεῖς αὗται ἔννοιαι καὶ ποιότητες συνιστᾶσι τὸ τοῦ ἥρωος ἦθος καὶ βεβαιοῦσι τὴν λέξιν (διὸ καὶ τοιοῦτο κόσμημα ἐπ᾽ ἐξωφύλλου). Ὁ ἐξελληνισμὸς ἀνασύρει τὸ πλησιέστερον μαρτυρούμενον ἐν τῇ ἡμετέρᾳ Παραδόσει, προτάσσων τὴν δευτέραν ἐκ τῶν τριῶν ἔννοιαν, τὴν τοῦ προσωπικοῦ μαρτυρίου καὶ τῆς ἰωβείου καρτερίας ἐν καύμασιν (Ἰὼβ Λ΄ 30).

Κεκαυμένος

Ἐπιγραφὴ πρωτοτύπου: Brand: Et dramatisk Digt.
Εἶδος: Δραματικὴ ποίησις.
Πρώτη παράσταση: 24/03/1885 (Νέον Θέατρον Στοκχόλμης).
Ἔτος πρώτης ἔκδοσης πρωτοτύπου: 1866.
Ἔτος πρώτης μετάφρασης: 1870 (εἰς Σουηδικήν).
Τόπος τῆς πλοκῆς: Περὶ κωμοπόλει παρ᾽ ὁρμίσκῳ ἐπὶ τῆς δυτικῆς Νορβηγικῆς ἀκτῆς.
Ἐποχὴ τῆς πλοκῆς: τῆς συγγραφῆς τοῦ δράματος.
Σημαντικωτέρα δραματουργικὴ ὕλη: Ἁγία Γραφή.
Τὰ τοῦ δράματος πρόσωπα: ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ, Ἡ ΜΗΤΗΡ ΑΥΤΟΥ, ΠΟΛΕΜΩΝ, ΑΓΝΗ, Ὁ ΔΗΜΑΡΧΟΣ, Ὁ ΙΑΤΡΟΣ, Ὁ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ, Ὁ ΝΕΩΚΟΡΟΣ, Ὁ ΣΧΟΛΑΡΧΗΣ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ, ΑΓΡΟΤΗΣ, ΥΙΟΣ ΑΝΗΛΙΞ ΑΥΤΟΥ, ΕΤΕΡΟΣ ΑΓΡΟΤΗΣ, ΓΥΝΗ, ΕΤΕΡΑ ΓΥΝΗ, ΓΡΑΦΕΥΣ, ΙΕΡΕΙΣ καὶ ΔΗΜΟΣΙΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΙ, ΠΛΗΘΗ: ΑΝΔΡΕΣ, ΓΥΝΑΙΚΕΣ καὶ ΠΑΙΔΕΣ, ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ ΕΝ ΕΡΗΜΙΑΙΣ, ΑΟΡΑΤΟΣ ΧΟΡΟΣ, ΦΩΝΗ ΜΕΓΑΛΗ.
Ἔκτασις: Πεντάπρακτον.
Εἰσαγωγὴ τῆς πλοκῆς: Ὁ διαμαρτυρόμενος ἐπισκοπικὸς ἱερεὺς ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ ἐπιτάσσει τῷ ποιμνίῳ ἐν κωμοπόλει τὴν δεινὴν καὶ θυσιαστικὴν ἐντολὴν Οὐδὲν ἢ ἅπαν, ἧς πρῶτος αὐτὸς μανθάνει τὴν σκληρὰν ἐφαρμογὴν ἐν αὐτοῦ βίῳ καὶ οἰκογενείᾳ…

Τὸ δρᾶμα ἐν Σειρᾷ Ἴψεν.

Οὐ δύναται…

[Ἐκ τοῦ ἰψενικοῦ Κεκαυμένου (= Brand), πρᾶξις Β΄· μετάφρασις Θεοδοσίου Ἀγγ. Παπαδημητροπούλου.]

Han kan ej leve, tør ej dø;
Οὐ δύναται ζῆν, οὐ τολμᾷ ἀποθανεῖν·
med Liget ligger han i Favn
μετὰ τοῦ πτώματος ἐν ἀγκάλῃ αὐτοῦ κεῖται
og skriger paa den ondes Navn!
καὶ τὸν δυσώνυμον κράζει!

Βάθος

[Ἐκ τοῦ ἰψενικοῦ Κεκαυμένου (= Brand), πρᾶξις Ε΄· μετάφρασις Θεοδοσίου Ἀγγ. Παπαδημητροπούλου.]

I slig en Stund
Ἐν τοιαύτῃ ὥρᾳ
​en lodder ej sin egen Bund;
οὐδεὶς ἑαυτοῦ πυθμένα βυθομετρεῖ·
hvert Dyb et dybere har under;
πᾶν βάθος ἕτερον βαθύτερον ὑπέχει·
en vil, en viger og en stunder!
εἷς ἐθέλει, ἕτερος ἀρνεῖται καὶ τρίτος χρονοτριβεῖ!

Ῥομφαία ὀρθή

[Ἐξ ἰψενικοῦ ποιήματος Ἐν ἐκθέσει πινάκων ΙΓ΄:]

Min Barndoms Eden blev lukket og stængt,
Νεότητος ἐμῆς Ἐδὲμ ἀποκεκλεισμένη,
Og jeg stod udenfor Gjærdet;
καὶ ἵσταν ἀπέναντι τοῦ παραδείσου τρυφῆς·
Min Confirmationsdragt paa Væggen hængt, –
ἔνδυσις ἐν βαπτίσει, τοίχῳ κεκρεμασμένη..-
Ak, det var Ceruben med Sverdet!
ἆ, χερουβὶμ ἦν μετὰ τῆς ῥομφαίας ὀρθῆς!

[Ψηφιδωτὸν ἐκ Παλέρμου Σικελίας, μέσα ΙΒ΄ αἰῶνος: emisit Adam de paradiso Deus et posuit cherup costudem cum flameo gladio = ἐξέβαλεν Ἀδὰμ ἐκ παραδείσου Θεὸς καὶ ἔταξε χερουβὶμ μετὰ φλογίνης ῥομφαίας.]