Ἀπὸ τοὺς Πολεμιστὲς στὸ Χέλγκελαντ, μετάφρασι-σχολιασμός: Θεοδόσης Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλος, ἐκδόσεις ΘΑΠ, Ἀθήνα 2020, σελ. 35, ὑπ. 19.

Πρωτότυπο: hærmænd-ene < ἀρχαισκανδιναυικὸ hermaðr < her (= στρατός) + maðr (= ἄνδρας), δηλαδὴ ἄνδρας τοῦ στρατοῦ, πολεμιστής· γενικώτερα μὲ τὴν ἑξῆς ἐπ’ ἴσης ἔννοια: ἀνδρειωμένος/παλληκάρι. Κατὰ τοῦτο μεταφράζει ἡ Klingenfeld στὰ Γερμανικά: Die Helden (= ἥρωες, κοντινὴ ἀπόδοσι μὲ τὰ παλληκάρια) auf Helgeland (μᾶλλον ἀπὸ ἐκεῖ καὶ ἡ πρώτη ἀπόδοσι τοῦ τίτλου στὴν Ἑλληνικὴ ἀπὸ τὸν Ντιτζόρτζιο τὸ 1939), ἐν ᾧ ὁ W. Archer ἀνάγεται στὸ ἀρχαιοσκανδιναυικὸ πλαίσιο: The Vikings at Helgeland· ὅμως, στὸ ἔργο οἱ λέξεις hærmændene καὶ vikinger δέν λειτουργοῦν πάντα ἐναλλάξιμα. Ἀπεφασίσθη ἐδῶ, λοιπόν, καί ἡ ἐτυμολογικῶς ἀκριβὴς ἀπόδοσι. Ἡ ἴδια ἡ χρήσι ἀποτελεῖ ἀρχαϊσμό· θ᾽ ἀνέμενε κάποιος τὴν λέξι: krigerne στὴν θέσι της.

Ἀπὸ τοὺς Πολεμιστὲς στὸ Χέλγκελαντ, μετάφρασι-σχολιασμός: Θεοδόσης Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλος, ἐκδόσεις ΘΑΠ, Ἀθήνα 2020, σελ. 106-7.

Φιλόδοξη γυναῖκα χρειάζεται ὁ πολεμιστής. Αὐτή, ποὺ θὰ διαλέξω, δέν πρέπει νὰ τῆς φτάνῃ μερίδιο ταπεινό· καμμιά τιμὴ δὲν πρέπει νὰ τῆς φαίνεται τόσο ὑψηλὴ νὰ μή τὴν κυνηγήσῃ· καὶ στὶς ἐπιδρομὲς πρέπει μὲ τὴ θέλησή της νὰ μ᾽ ἀκολουθῇ· νὰ παίρνῃ τ᾽ ἄρματα κι αὐτή· νὰ μὲ σπρώχνῃ στὴ μάχη καὶ νὰ μήν ἀνοιγοκλείνῃ βλέφαρο, σὰν τὰ σπαθιὰ ἀστράφτουν· γιατί, ἂν στέκῃ δειλή στὸ πνεῦμα, μικρή θἀν᾽ ἡ τιμή μου.

Ἀπὸ τοὺς Πολεμιστὲς στὸ Χέλγκελαντ, μετάφραση-σχολιασμός: Θεοδόσης Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλος, ἐκδόσεις ΘΑΠ, Ἀθήνα 2020, σελ. 45.

Ἡ δράση ἐκτυλίσσεται κατὰ τὴν ἐποχὴ τοῦ Ἕρικ Μπλοῦεξ [ἀρχαιοσκανδιναυικὰ Eiríkr blóðöx (895-954)· γυιὸς τοῦ βασιλιᾶ τῆς Νορβηγίας Χάραλτ Χώρφαγκρε († περίπου 940).], πλησίον τοῦ οἴκου τοῦ ΓΚΟΥΝΝΑΡ στὴ Βόρεια Νορβηγία.

Ψιλοκρεμαστὴ ἀκτὴ ποὺ χάνεται στὸ βάθος ἀπότομα κάτω μές στὴ θάλασσα. Στ᾽ ἀριστερὰ λεμβοστάσιο, στὰ δεξιὰ λόφοι καὶ δάση. Τὰ κατάρτια δύο πολεμικῶν πλοίων φαίνονται κάτω στὸν κόλπο· πέρα πρὸς τὰ ἔξω δεξιὰ ὕφαλοι καὶ νησάκια· ἡ θάλασσα ταραγμένη πολύ -χειμῶνας μὲ χιονόπτωση κι ἄνεμο.

Ἔρχεται ὁ ΣΙΓΚΟΥΡΝΤ πάνω, ἀπὸ τὰ πλοῖα· φοράει ἄσπρο χιτῶνα μ᾽ ἀργυρὴ ζώνη, σκούρα γαλάζια κάππα, σκελέα, ποδήματα ἀπὸ δέρμα κι ἀτσαλένιο κράνος· στὰ πλευρό του κρέμεται κοντὸ ξίφος. Ὁ ΕΡΝΟΥΛΦ ἐμφανίζεται ἀμέσως μετὰ ἀνάμεσα στοὺς λόφους, ντυμένος μὲ σκουρόχρωμο χιτῶνα ἀπὸ δέρμα ἀρνιοῦ, μ᾽ ἀτσαλένιο θώρακα, περικνημίδες, δερμάτινα ποδήματα καὶ μάλλινες κάλτσες· στοὺς ὤμους κοκκινοκαφετιὰ κάππα μὲ τὴν κουκοῦλα τραβηγμένη πάνω ἀπὸ τὸ κράνος, ὥστε τὸ πρόσωπο νἆναι κρυμμένο· ψηλὸς καὶ γεροδεμένος πολύ, μὲ μακριὰ ἄσπρη γενειάδα, γέρος καὶ λίγο κυρτωμένος· ὡπλισμένος μὲ στρογγυλὴ ἀσπίδα, σπαθὶ καὶ δόρυ.

Ὁ ΣΙΓΚΟΥΡΝΤ μπαίνει πρῶτος, κυττάει τριγύρω, πέφτει τὸ βλέμμα στὸ
λεμβοστάσιο, πάει γοργά κατακεῖ καὶ προσπαθεῖ νὰ σπάσῃ τὴν πόρτα.

[Ἀπὸ τὴν τραγῳδία: Οἱ πολεμιστὲς στὸ Χέλγκελαντ τοῦ Ἑρρίκου Ἴψεν· μετάφραση Θεοδόσης Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλος.]

Χά, τί εὐτυχία νὰ κάθεσαι σὰ μάγισσα στὴν πλάτη φάλλαινας, μπροστὰ ἀπ᾽ τὴν πλώρη νὰ πηγαίνῃς, νὰ φέρνῃς τρικυμίες καὶ νὰ μαγεύῃς τοὺς ἄντρες καὶ μ᾽ ὄμορφα τραγούδια μαγικὰ νὰ τοὺς τραβᾷς στὰ βάθη!

Τὸ ἔργο στὴ Σειρὰ Ἴψεν.

[Ἀπὸ τὴν ἀνάλυση τῆς τραγωδίας τοῦ Θεοδόση Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλου στὴ σχολιασμένη του ἔκδοση τοῦ ἔργου:]

Μιὰ μυστήρια δύναμη εἶναι μές σ’ ὅλα σου τὰ λόγια, ἀναφωνεῖ ὁ ΣΙΓΚΟΥΡΝΤ στὴν Γ΄ πράξη, καθὼς συλλογίζεται ὅ,τι τοῦ λέει ἡ ΓΙΕΡΝΤΙΣ -μιὰ δύναμη ἀνορθολογική, ἔξω ἀπὸ κοινωνικὰ σχήματα καὶ παραδεδομένα, μακριὰ ἀπὸ τὰ εὐλογοφανῆ καὶ συνηθισμένα -μιὰ δύναμη θεμελιωδῶς τραγική.

Παρακάμπτοντας τὰ σημαντικὰ κίνητρα τοῦ Ἴψεν, ποὺ δέν πρέπει νὰ λησμονοῦνται καὶ οὔτε νὰ ὑποτιμοῦνται, γιὰ τὴν ἐμπέδωση κι ἀποκάλυψη μιᾶς ἐθνικῆς συνειδήσεως στὴ νεοσύστατη Νορβηγικὴ ἐπικράτεια τοῦ 19ου αἰῶνος, ἀναρωτᾶται ὁ σύγχρονος μή Νορβηγὸς τί μένει ἀπὸ τὸ δρᾶμα. Ἡ ἀπάντηση κρύβεται στὴν παραπάνω ρήση τοῦ ΣΙΓΚΟΥΡΝΤ. Ἂν τὸ ἔργο ἰδωθῇ μές ἀπ᾽ αὐτήν, τότε διασῴζεται ὡς τραγῳδία κατὰ τὸ εἶδος κ᾽ ἐπιτυγχάνεται ὁ σκοπὸς τοῦ δημιουργοῦ. Ἡ ἀπογοητευμένη σύζυγος στὸ Χέλγκελαντ δέν στέκει μόνον ὡς προανάκρουσμα τῆς ἡρωίδος ἀπὸ τὴν Ἕντα Γκάμπλερ, ἀλλὰ κι ὡς αὐτοτελὴς τραγικὴ μορφὴ στὸ ὅλο ἰψενικὸ πάνθεον.