Μὲ τὸ δρᾶμα: Κατιλίνας ξεκίνησα τὴ σταδιοδρομία μου ὡς συγγραφέας· γράφτηκε τὸ χειμῶνα τοῦ 1848-9, ὅταν ἤμουν εἰκοσιενὸς ἐτῶν.
Ἐν μέσῳ προετοιμασίας γιὰ τὶς ἐξετάσεις μου, ὁπότε καὶ διάβασα τὴ Συνωμοσία τοῦ Κατιλίνα τοῦ Σαλλουστίου καὶ τοὺς Κατὰ Κατιλίνα λόγους τοῦ Κικέρωνος. «Καταβρόχθισα» τοῦτα τὰ ἱστορικὰ τεκμήρια καί, ὕστερ᾿ ἀπὸ λίγους μῆνες, τὸ δρᾶμα μου ἔστεκε ἕτοιμο… Ὅπως θὰ φανῇ μές στὸ βιβλίο, δέ συμμερίστηκα τότε τὴ σύλληψη τῶν δύο ἀρχαίων Ρωμαίων συγγραφέων ὅσον ἀφορᾷ στὸ χαρακτῆρα καὶ τὴν ὅλη πολιτεία τοῦ Κατιλίνα· καὶ σήμερ᾿ ἀκόμα τείνω νὰ πιστέψω πὼς κάτι μεγάλο καὶ σημαῖνον ἐνυπῆρχε στὸν ἄνθρωπο κατὰ τοῦ ὁποίου ὁ Κικέρων, ὁ πείσμων ἐκφραστὴς τῆς πλειοψηφίας, δέν ἔκρινε σκόπιμο νὰ ἐπιτεθῇ, ὡσότου ἐπῆλθε πλέον μιὰ τέτοια ἀλλαγὴ ποὺ πιὰ ἀτιμωρητί νὰ προχωράῃ σ᾿ ἐχθροπραξίες!.. Ἂς θυμόμαστε πὼς ἐλαχίστων ἱστορικῶν προσώπων ἡ φήμη βρίσκεται περισσότερο στὰ χέρια τῶν ἐχθρῶν τους ἀπ᾿ ὅσο τοῦ Κατιλίνα.
Τὸ δρᾶμα μου γράφτηκε τὶς νυχτερίνες ὧρες -τὶς ἐλεύθερες γιὰ μελέτη ποὺ ἔπρεπε στὴν πραγματικότητα νὰ κλέβω ἀπ᾿ τὸ ἀφεντικό μου, ἕναν καλὸ κι ἀξιοσέβαστο ἄνθρωπο ἀφοσιωμένο ψυχῇ τε καὶ σώματι στὴν ἐπιχείρησή του..- ἀπὸ κεῖνες τὶς κλεμμένες ὧρες, ἕβρισκα κατόπιν στιγμοῦλες γιὰ νὰ γράψω ποίηση!.. Δέν ὑπῆρχε ἄλλος χρόνος ἀπ᾿ τὴ νύχτα· ἴσως, γι᾿ αὐτό, σχεδὸν ὁλάκερη ἡ δράση ἐκτυλίσσεται μές στὴ νύχτα.
Γιὰ τὴν ἔκδοση τοῦ ἱστορικοῦ δράματος, βλ. ἐδῶ.
